Regie over je eigen leven
Wat belet vrouwen om economisch zelfstandig te zijn? En wat betekent dat voor de samenleving? Marieke van Schaik en Jannet Vaassen buigen zich over die vragen.
Marieke van Schaik is managing director van de Nationale Postcode Loterij en eindverantwoordelijke voor de negentig goede doelen, die een jaarlijkse bijdrage krijgen. Eén van die beneficiënten is WOMEN Inc., een netwerkorganisatie voor vrouwen in Nederland die zichzelf en elkaar willen versterken en die agendeert wat vrouwen nodig hebben om economisch zelfstandig te zijn. Jannet Vaessen, directeur van WOMEN Inc.: ‘Wij willen dat vrouwen bewustere keuzes maken rondom werk en inkomen.’
Wat is de urgentie van economische zelfstandigheid van vrouwen?
Marieke: ‘Vrouwen vormen een belangrijke doelgroep bij armoedebestrijding; als je een gemeenschap wilt versterken begin je bij de vrouwen. Een sterke positie van vrouwen maakt een samenleving leefbaarder; meisjes kunnen dan bijvoorbeeld langer naar school.’
Jannet: ‘Nederlandse vrouwen kunnen meer dan ooit kiezen hoe ze hun leven inrichten, maar doen dat op een manier die hen kwetsbaar maakt en hun kansen verkleint; er zijn in Nederland 1,2 miljoen laag opgeleide vrouwen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Slechts 52 procent van de Nederlandse vrouwen tussen 20 en 65 jaar is economisch zelfstandig (minimaal € 900 netto per maand).’
Wat doen jullie organisaties aan dit probleem?
Marieke: ‘Veel van de goede doelen die een bijdrage krijgen van de Nationale Postcode Loterij ondersteunen specifieke vrouwenprojecten in ontwikkelingslanden. Maar ook in Nederland is het belangrijk dat vrouwen zelfstandig zijn en kunnen beslissen over hun eigen leven en dat van hun kinderen. Daarom ondersteunen we WOMEN Inc.,bij uitstek een organisatie die de kansen van vrouwen in Nederland bevordert.’
Jannet: ‘WOMEN Inc.organiseert allerlei activiteiten rondom de thema’s geld en gezondheid, zoals De tafel van één in samenwerking met Ministerie van OC&W of de workshop I love pensioen met Delta Lloyd Foundation. We proberen te ontrafelen wat vrouwen belet om economisch zelfstandig te zijn. Waarom voelen vrouwen zich primair verantwoordelijk voor zorgtaken en secundair voor werk en inkomen? Door vrouwen bewust te maken van hun mogelijkheden, kunnen ze een stap verder komen.’
Wat betekent het als vrouwen niet economische zelfstandig zijn?
Jannet: ‘Als je afhankelijk bent van een ander en niet in je eigen onderhoud kunt voorzien, kun je flink bedrogen uitkomen. Vrouwen moeten voorbereid zijn op wat er komen kan; mannen kunnen hun baan verliezen door de crisis, ze kunnen arbeidsongeschikt worden, er vinden echtscheidingen plaats of de man kan eerder komen te overlijden. In al die situaties, vooral in het geval van een echtscheiding, lopen vrouwen risico om in armoede terecht te komen. In haar toespraak bij de opening van het WOMEN Inc. festival verwoordde Koningin Máxima het als volgt: “Uit de Emancipatiemonitor blijkt, dat veel vrouwen de toekomst bezien door een roze bril. Ze verwachten dat zij vast geen problemen krijgen om werk te vinden. Zij verwachten dat hun huwelijk stand zal houden. En ze denken dat hun pensioen goed geregeld is.”’
Marieke: ‘Veel Nederlandse vrouwen komen er inderdaad alleen voor te staan en kunnen dan nauwelijks in het onderhoud van zichzelf en hun kinderen kunnen voorzien. Economische zelfstandigheid leidt ook tot meer zelfvertrouwen en zelfrespect en dat komt uiteindelijk iedereen ten goede. In ontwikkelingslanden worden vrouwen die economisch bijdragen aan het huishouden zelfs met meer respect behandeld; ze worden door hun man serieuzer genomen en bij beslissingen betrokken.’
Wat betekent die economische zelfstandigheid voor de maatschappij?
Jannet: ‘Het is belangrijk om het enorme potentieel van vrouwen te benutten. WOMEN Inc.wil zichtbaar maken dat als vrouwen bewuste keuzes maken over geld, werk en inkomen, dit de samenleving veel rendement kan opleveren. De zorgtaken die vrouwen nu onbetaald vervullen voor hun omgeving zijn van grote waarde. Idealiter zouden mannen énvrouwen in staat moeten zijn zowel economisch zelfstandig te zijn als de zorgtaken op een door hen gewenste manier te verdelen en vervullen.’
Marieke: ‘Het zou zonde zijn om de talenten van vrouwen te laten liggen, zeker wanneer er geïnvesteerd is in opleiding. Zelfstandige, zelfbewuste vrouwen kunnen echt een maatschappelijke kracht vormen. Bij conflicten nemen ze vaak een bemiddelende rol op zich. Als je kijkt naar armoedecijfers in Nederland zie je dat het vooral om eenoudergezinnen gaat, waarbij de moeder aan het hoofd staat van zo’n gezin. Wanneer deze vrouwen in hun eigen onderhoud kunnen voorzien, helpt dat niet alleen henzelf maar ook de ontwikkeling van hun kinderen vooruit. Dat is voor de samenleving heel belangrijk. Kinderen zonder economisch zelfstandige moeders moeten harder vechten om iets te bereiken; ze hebben minder kansen. Het lijkt mij in het algemeen wenselijk dat vrouwen meer gaan werken en mannen meer gaan zorgen; wanneer ieder mens zich op beide gebieden verder kan ontwikkelen, ontstaat er een balans en dat is uiteindelijk voor de hele samenleving beter.’
Wat geven jullie je eigen kinderen mee?
Jannet: ‘Uit onderzoek blijkt dat het werk van ouders voor een groot deel de loopbaan van kinderen beïnvloedt. De rol van de moeder is cruciaal voor het gedrag van dochters; zowel een ambitieuze, werkende moeder als een gefrustreerde moeder die baalt van haar huishouden, kan een stimulans zijn voor dochters om te gaan werken. Mijn ouders, die allebei in het onderwijs werkzaam waren, hebben mij voorgeleefd samen in hun onderhoud te voorzien en voldoening te halen uit hun werk. Op mijn beurt ben ik een voorbeeld voor mijn dochter (13) en zoon (10). Ik probeer ze het belang van economische zelfstandigheidmee te geven door ze verantwoordelijk te leren omgaan met kleedgeld en kasboekje en door de voordelen van financiële vrijheid met ze te bespreken.’
Marieke: ‘Ik heb drie zonen (15, 12 en 9), die het volstrekt normaal vinden dat hun beide ouders werken en een gelijkwaardige relatie hebben. Mijn zonen vinden het niet meer dan logisch dat hun moeder ook iets leuks buiten de deur doet en geld binnenbrengt. Ik geef mijn kinderen mee dat het belangrijk is dat ze later op een zelfstandige manier in hun onderhoud kunnen voorzien. Maar daarbij krijgen ze van mij het beeld mee dat wat zij later gaan doen even belangrijk is als wat hun toekomstige partners gaan doen.’
