Met smartphones worden lessen leuker

Jongeren lijken soms wel vergroeid met hun mobiele telefoon. De smartphone is hun levenslijn naar de rest van de wereld. In de klas is het gebruik van de mobiele telefoon echter nog nauwelijks doorgedrongen. En dat terwijl er volop mogelijkheden zijn om er zinvol gebruik van te maken.

Kinderen in de bovenbouw van het primair onderwijs hebben nog niet allemaal een mobiele telefoon. Maar zodra ze eenmaal op de middelbare school zitten, hebben nagenoeg alle leerlingen een mobieltje. Steeds vaker is dat een smartphone, waarmee je ook kunt mailen en internetten en dus ook gebruik kunt maken van sociale media. De ouderwetse mobiele telefoon waarmee je 'slechts' kunt bellen en sms’en, wordt steeds zeldzamer.

Overal en altijd contact
De smartphone is niet meer weg te denken uit het leven van tieners. Het omvat hun hele wereld: sociale contacten, filmpjes, spelletjes, muziek. En dat allemaal op broekzakformaat. Het is een soort minicomputer die behalve als telefoon ook dienst kan doen als rekenmachine, agenda, woordenboek, wekker, foto- en filmcamera, spelcomputer, zaklamp en navigatiesysteem. Maar voor jongeren is het toch vooral een apparaat waarmee je via sociale media dag en nacht online in contact kunt blijven met je vrienden.
Vaak hebben scholen een telefoonprotocol waarin de regels staan omtrent gebruik van mobiele telefoons binnen de schoolmuren. Op de meeste scholen mogen leerlingen hun mobieltje alleen in de pauze gebruiken; tijdens de les moet (het geluid van) de telefoon uitgeschakeld zijn.

Aan de slag!
Het gebruik van mobieltjes in de klas is voor veel leraren onacceptabel omdat het afleidt van de lesstof. Maar de smartphone kan natuurlijk ook ingezet worden voor de lesdoeleinden. Het gebruik van smartphones is dan geen bedreiging of verstoring meer, maar een effectief middel om de lessen te ondersteunen.
Hoe zorg je ervoor dat leerlingen verantwoord gebruik maken van hun smartphone? Natuurlijk moet je daar als docent duidelijke afspraken over maken. Leerlingen mogen tijdens de les niet bellen, sms’en of privéberichten uitwisselen via sociale media. De leerkracht bepaalt wanneer en waarvoor een leerling zijn smartphone mag gebruiken. Een kwestie van duidelijke instructies en vertrouwen.
Eén ding is zeker: leerlingen vinden het erg leuk wanneer ze hun smartphone tijdens de les mogen gebruiken. Het past bij hun manier van communiceren en werkt daardoor motiverend.

Praktische voordelen
Het inzetten van de eigen smartphone is praktisch: je kunt als docent gebruikmaken van internet, sociale media en apps, zonder dat daarvoor een computerlokaal beschikbaar hoeft te zijn. Bijna iedere leerling heeft immers zijn eigen mini-computer in tas of broekzak zitten. Niet alle jongeren hebben een abonnement met internetverbinding, maar dat hoeft geen belemmering te zijn: kinderen kunnen gerust in kleine groepjes samen met één smartphone werken.

Afspraken maken
Voor het toestaan van smartphones in de klas is het noodzakelijk om het beleid van de school te versoepelen en duidelijke instructies op te stellen, misschien zelfs wel in overleg met de leerlingen. Docenten hoeven in ieder geval niet bang te zijn dat leerlingen hun smartphone net zo vaak zullen vergeten als hun boeken. Ze hebben 'm altijd bij zich.

Inspiratie
Wat zijn de mogelijkheden voor gebruik van smartphones in de klas? Wat kun je ermee? Een paar simpele voorbeelden:
• Download een educatieve app voor gebruik in de klas. Met de Citotrainer kunnen leerlingen bijvoorbeeld hun Cito-toets voorbereiden. Maar er zijn ook reken- en taalapps, topografie-apps of apps om Engelse woordjes te leren. Leerlingen kunnen thuis verder oefenen op hun smartphone; veel leuker dan ‘gewoon’ huiswerk.
• Via whatsapp kun je samenwerken aan een project. Dat is niet alleen handig na schooltijd, maar ook voor projecten waaraan twee parallelklassen tijdens de les samenwerken. Leerlingen kunnen vanuit verschillende lokalen snel met elkaar overleggen, hulp vragen of kennis delen.
• Laat leerlingen een samenvatting van een tekst maken in een tweet (140 tekens) via het twitteraccount van de klas. Door het formuleren van pakkende tweets komt taal vanzelf aan de orde. Geef ook huiswerkopdrachten via twitter. Leuk vanwege het wedstrijdelement: wie tweet als eerste het goede antwoord?
• Laat leerlingen hun eigen tekeningen of kunstobjecten fotograferen met hun smartphone. Leer ze wat een goede compositie is. Via een digitaal prikbord op Pinterest kunnen de kunstwerken gedeeld worden met andere leerlingen en ouders. Goed voor de betrokkenheid van ouders en voor het imago van de school.
• Door klassen uit verschillende landen via Skype of Facetime contact met elkaar te laten leggen, leren leerlingen de vreemde taal beter spreken. Ze krijgen feedback van native speakers!

In het Inspiratieboek Sociale Media op de Basisschool (gratis te downloaden op mijnkindonline.nl) vind je veel creatieve voorbeelden. Zo bedacht Tessa van Zadelhoff, juf van groep 7/8 op OBS De Kleine Beer in Berlicum het project Reisbureau Beartravel. Leerlingen maken aan de hand van reisaanvragen die via Twitter en e-mail binnenkomen, een reisadvies op maat. De kinderen doen alles wat een reisbureau doet, met uitzondering van het daadwerkelijk boeken.

Brigitte van der Heide (29), juf van groep 5 op OBS Willem Wilmink in Enschede maakt gebruik van Learning Circles. Een Learning Circle is een tijdelijke leergemeenschap, waarin leerlingen en leerkrachten uit verschillende landen - bijvoorbeeld Nederland en Suriname - samenwerken en samen leren met behulp van sociale media. Elke groep stelt één vraag aan de andere groepen. Alle leerlingen gaan dan op onderzoek om de vragen zo goed mogelijk te beantwoorden met teksten, foto’s, tekeningen, filmpjes en presentaties. Die worden verzameld in een wiki, een soort weblog waarin alle deelnemers kunnen samenwerken.