Zelfstandig & ziek
Wie in loondienst werkt en ziek wordt, is verzekerd van financiële steun. Maar wat gebeurt er wanneer je zelfstandig ondernemer bent en kanker krijgt? Ondernemer Nelly: “Ik ben blij dat ik niet de druk van een werkgever voelde bij het re-integreren.”
Nelly (60) werkte jarenlang in loondienst voor een zorgcentrum voor ouderen met onder andere dementie. In 2012 besloot ze ontslag te nemen. “Door alle bezuinigingen kon ik niet voldoende aandacht meer geven aan mijn cliënten. Ik besloot mensen met beginnende dementie individueel thuis te gaan begeleiden als ZZP’er. Na een half jaar kreeg ik borstkanker. Balen, net nu ik - zonder verzekering - voor mezelf was begonnen. Gelukkig is mijn man hoofdkostwinner; het geld dat ik verdiende, was onder andere een welkom extraatje met twee studerende kinderen.”
Dré (50) had als kleine ondernemer wel een AOV, maar ging er in inkomen toch flink op achteruit. “Ik had bij het afsluiten van mijn verzekering gekozen voor 90 wachtdagen. Daarna was ongeveer de helft van mijn inkomen verzekerd. We hebben het gelukkig kunnen opvangen, mede doordat mijn vrouw een parttime baan heeft.”
Anders dan voor mensen in loondienst, geldt voor zelfstandigen een simpele, maar soms harde conclusie: niet werken betekent geen inkomen. Volgens Ragna van Hummel, directeur van in kanker gespecialiseerd re-integratiebureau Re-turn (www.re-turn.nl), zijn er naar schatting jaarlijks 1250 ZZP’ers die de diagnose kanker krijgen. “Voor zelfstandigen betekent niet werken geen inkomen. In praktijk blijkt dat het ZZP’ers vaak niet lukt om een buffer op te bouwen. Vooral voor mensen zonder arbeidsongeschiktheidsverzekering (AOV) kan dat tot geldproblemen leiden.”
Communicatie
Waar je als zelfstandige met kanker goed over moet nadenken is de communicatie met opdrachtgevers. Wat ga je vertellen en aan wie? Krijg je straks nog wel opdrachten als je eerlijk en open bent en hoe hou je contact met je netwerk? Ragna van Hummel propageert ‘functionele openheid’. “In gesprekken met opdrachtgevers moet het denk ik vooral over werk gaan; in hoeverre wil en kun je nog werken?”
Als ZZP’er of ondernemer hoef je niemand verantwoording af te leggen. Je bepaalt zelf of je wel of niet kunt werken en op welk moment je eventueel je AOV aanspreekt. Je bent niet verplicht om opdrachtgevers te melden dat je kanker hebt, maar soms is het toch een goed idee.
Dré kon een half jaar helemaal niet werken en besloot zijn opdrachtgevers wel in te lichten. “Ik kreeg veel kaartjes en sommige klanten belden me zelfs. Dat deed me echt goed. De jongen die bij mij in loondienst is, werkte maandenlang 50 tot 60 uur per week, zodat we geen klanten zijn kwijtgeraakt. Echt klasse!”
Ook Nelly vertelde haar opdrachtgevers, de mantelzorg en de cliënten die ze begeleidde dat ze kanker had. “Ze reageerden allemaal heel goed, ik voelde me erg gesteund. Sommige cliënten vergaten het weer door de dementie, maar één mevrouw belde me trouw op in de slechte week na elke chemo. Heel bijzonder.” Nelly wilde tijdens haar behandelingen zoveel mogelijk blijven werken. “Dat gaf me afleiding en voldoening. In overleg met mijn opdrachtgevers zorgde ik zelf voor vervanging wanneer het niet ging.”
“Tijdens de behandelfase van kanker, krijg je te maken met een afnemend werkvermogen”, zegt Ragna van Hummel. “Wanneer je daardoor een opdracht uit je handen zou laten vallen, raak je mogelijk een opdrachtgever kwijt. Daarom is het belangrijk vervanging te regelen. Maak duidelijke afspraken met collega ZZP’ers, dan hoef je niet bang te zijn dat ze je opdrachtgevers afpakken.”
Re-integratie
Nelly bouwde na de behandelingen zelf op haar gemak haar uren weer op. “Achteraf ben ik blij dat ik niet meer in loondienst was toen ik kanker kreeg. Dan had ik toch een grotere druk gevoeld. Nu kon ik in alle vrijheid mijn eigen tempo bepalen.”
Dré vertelt: “Ik had natuurlijk geen bedrijfsarts, maar mijn verzekeraar bood me een traject bij Re-turn aan. Ik had er niet echt vertrouwen in en dacht: laat mij nou maar gewoon werken, ik hoef niet te praten. Maar het heeft me uiteindelijk veel goed gedaan. Het ging niet alleen over werken na kanker, maar ook over hoe het privé ging. Ik snap wel dat mijn verzekering zo’n traject betaalt; zij zijn er niet bij gebaat dat ik vastloop. Begeleiding is voor beide partijen zinvol.”
Ragna van Hummel: “De bedoeling van zo’n traject is om het proces van terugkeer naar werk in goede banen te leiden. Niemand wil dat de re-integratie stagneert. Samen met de cliënt en de verzekeraar wil je tot oplossingen komen die leiden tot zo volledig mogelijke werkhervatting. Het adresseren van lange termijn gevolgen van kanker zoals vermoeidheid, beperkt concentratievermogen en wisselend belastbaar zijn, is daarbij erg belangrijk.”
Lokale regelingen
Voor zowel mensen met als zonder AOV is het van primair belang dat ze hun inkomen overeind houden. Maar wat als dat niet lukt? Volgens Ragna van Hummel blijft er dan maar één alternatief over: de lokale regelingen die de gemeente te bieden heeft. “Grotere gemeenten hebben vaak een ZZP-loket speciaal bedoeld voor eenpitters zonder buffer. Zij kunnen dan bijvoorbeeld van de gemeente een overbruggingskrediet lenen tegen een lage rente. Ook de bijstand is een gemeentelijke regeling met eigen criteria. Om ervoor in aanmerking te komen, moet je vaak eerst alles opsouperen, zoals een eigen huis, spaargeld of het inkomen van je partner.”
Vooral mensen die niet verzekerd zijn en langdurig niet kunnen werken, hebben het zwaar. Toch is Ragna van Hummel optimistisch: “ZZP’ers met kanker denken vaak dat een AOV te duur is of zelfs onmogelijk, maar er kan best veel. Steeds meer verzekeraars kijken niet alleen naar algemene statistieken, maar ook naar de persoonlijke situatie. Goed shoppen bij alle verzekeraars loont!”
